Phương Pháp Dạy Bé Ngủ Xuyên Đêm Từ Sớm
Giấc ngủ của bé sơ sinh là chủ đề khiến nhiều mẹ bỉm đau đầu, đặc biệt trong những tháng đầu sau sinh khi bé thường thức dậy liên tục giữa đêm để bú, khóc hoặc cần được dỗ dành. Tình trạng thiếu ngủ kéo dài khiến cả mẹ và bé đều mệt mỏi, ảnh hưởng đến sự phục hồi sau sinh cũng như sự phát triển của con. Chính vì thế, việc dạy bé ngủ xuyên đêm từ sớm không chỉ là mong muốn của nhiều bà mẹ mà còn là mục tiêu quan trọng giúp thiết lập thói quen sinh hoạt lành mạnh cho trẻ. Vân Anh xin chia sẻ cùng các mẹ những kiến thức và phương pháp khoa học, nhẹ nhàng nhưng hiệu quả để giúp con yêu có thể ngủ ngon một mạch qua đêm mang lại thời gian nghỉ ngơi quý báu cho cả nhà.
1. Khi nào có thể bắt đầu dạy bé ngủ xuyên đêm?
Thông thường, từ khoảng 3 - 6 tháng tuổi, bé bắt đầu hình thành nhịp sinh học và có thể ngủ lâu hơn vào ban đêm. Đây là giai đoạn phù hợp để mẹ bắt đầu tập cho con ngủ xuyên đêm, tất nhiên với điều kiện bé phát triển khỏe mạnh, tăng cân tốt và không có nhu cầu ăn đêm quá nhiều. Với những bé sinh non hoặc nhẹ cân mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng. Điều quan trọng là mẹ không cần vội vàng, không ép con ngủ quá sớm mà hãy quan sát và điều chỉnh phù hợp với nhịp độ phát triển của từng bé. Việc dạy ngủ nên diễn ra từ từ, kiên nhẫn, ưu tiên sự an toàn và cảm giác yên tâm của trẻ.
2. Thiết lập nếp sinh hoạt ban ngày rõ ràng
Một trong những nguyên tắc quan trọng để bé ngủ xuyên đêm là đảm bảo bé không ngủ quá nhiều vào ban ngày. Hãy giúp bé phân biệt ngày và đêm bằng cách tạo ra môi trường sinh hoạt khác biệt: ban ngày, mẹ có thể cho con chơi ở nơi sáng sủa, nói chuyện, cho con vận động vừa phải; đến ban đêm, hãy giữ phòng tối, yên tĩnh và tránh tương tác quá nhiều. Bên cạnh đó, việc xây dựng lịch ngủ đều đặn giờ thức, giờ ngủ, giờ ăn hợp lý sẽ giúp bé dần ổn định đồng hồ sinh học. Nếu bé ngủ quá trễ vào buổi tối hoặc có những giấc ngủ ngắn sát giờ ngủ đêm, mẹ nên điều chỉnh lại để tránh làm xáo trộn nhịp sinh học và khiến bé tỉnh giấc nhiều lần trong đêm.
3. Xây dựng thói quen trước giờ đi ngủ
Việc tạo thói quen nhẹ nhàng trước giờ đi ngủ sẽ giúp bé biết đã đến lúc chuẩn bị nghỉ ngơi. Một trình tự quen thuộc mỗi tối có thể bao gồm: tắm nước ấm, massage thư giãn, thay quần áo ngủ, tắt bớt đèn, đọc sách hoặc hát ru. Khi những hoạt động này diễn ra đều đặn vào cùng một thời điểm mỗi ngày, bé sẽ cảm thấy an toàn, dễ đoán và dễ dàng chuyển sang trạng thái buồn ngủ. Mẹ nên tránh cho bé xem điện thoại, ti vi hoặc chơi những trò quá kích thích vào gần giờ ngủ vì ánh sáng xanh và hưng phấn thần kinh có thể khiến bé khó ngủ hoặc ngủ không sâu giấc.
4. Tạo môi trường ngủ tối ưu cho bé
Không gian ngủ lý tưởng giúp bé cảm thấy dễ chịu và ngủ lâu hơn. Phòng ngủ nên mát mẻ, yên tĩnh, ánh sáng dịu hoặc tối hẳn. Nhiệt độ lý tưởng khoảng 26 - 28 độ C, không nên để phòng quá nóng hoặc lạnh khiến bé tỉnh giấc giữa đêm. Ngoài ra, mẹ có thể dùng máy tạo tiếng ồn trắng (white noise) giúp bé cảm thấy quen thuộc như trong bụng mẹ. Bé nên được ngủ ở không gian riêng biệt, có thể là nôi đặt cạnh giường mẹ, giúp mẹ dễ quan sát nhưng vẫn tạo thói quen ngủ độc lập. Nệm phẳng, không quá mềm, không có gối, thú nhồi bông hay chăn dày xung quanh sẽ giảm nguy cơ ngạt thở và giúp giấc ngủ của bé an toàn hơn.
5. Dạy bé tự ngủ không cần bế ru
Một trong những yếu tố then chốt để bé ngủ xuyên đêm là khả năng tự ngủ nghĩa là khi buồn ngủ, bé có thể tự chìm vào giấc ngủ mà không cần phải bế ru, đung đưa hay bú. Mẹ có thể bắt đầu bằng cách đặt bé vào nôi khi còn thức nhưng buồn ngủ, để bé tự tìm cách thiu thiu. Ban đầu có thể bé sẽ khóc một chút nhưng nếu mẹ kiên nhẫn bé sẽ dần quen với việc tự điều chỉnh giấc ngủ. Có nhiều phương pháp dạy bé tự ngủ như “Ferber”, “No tears”, “Pick up - put down”… Mỗi phương pháp có ưu và nhược điểm riêng, mẹ nên chọn cách phù hợp nhất với tính cách của bé và cảm xúc của bản thân. Quan trọng nhất là sự kiên định và nhất quán. Khi mẹ giao tiếp với bé bằng ánh mắt nhẹ nhàng, giọng nói êm ái và thái độ bình tĩnh bé sẽ cảm thấy yên tâm, từ đó việc đi ngủ sẽ không còn là “cuộc chiến” mỗi tối nữa.
6. Xử lý các tình huống bé tỉnh giấc ban đêm
Trong quá trình tập ngủ xuyên đêm, việc bé thức dậy giữa đêm là hoàn toàn bình thường. Khi đó, mẹ không nên vội bật đèn, bế bé dậy hay cho bú ngay mà hãy chờ khoảng 1 - 2 phút để quan sát xem bé có thể tự trở lại giấc ngủ không. Nếu bé khóc lâu, mẹ có thể lại gần, dỗ nhẹ, vỗ lưng hoặc đặt tay lên người bé để bé cảm nhận sự hiện diện của mẹ. Nếu vẫn không hiệu quả, hãy cho bé bú hoặc kiểm tra tã nhưng nên giữ tương tác ở mức tối thiểu, không nói chuyện nhiều hay bật sáng đèn để bé hiểu rằng đêm là thời gian để ngủ, không phải để chơi. Khi tình trạng tỉnh giấc giảm dần và bé có thể tự trở lại giấc ngủ mẹ sẽ thấy rõ hiệu quả của việc dạy ngủ đúng cách.
7. Dạy bé ngủ xuyên đêm
Mỗi em bé là một cá thể khác nhau, có bé dễ ngủ nhưng cũng có bé nhạy cảm, khó thích nghi. Vân Anh cho rằng, điều quan trọng nhất khi dạy bé ngủ xuyên đêm là sự kiên nhẫn, quan sát và điều chỉnh linh hoạt. Đừng quá áp lực khi thấy bé hàng xóm ngủ thẳng giấc từ 2 tháng trong khi con mình 6 tháng vẫn còn thức dậy. Hãy tin rằng, với tình yêu thương và sự kiên trì mẹ sẽ giúp con dần hình thành nếp ngủ ổn định. Mỗi nỗ lực nhỏ hôm nay sẽ góp phần tạo nên một tương lai khoẻ mạnh, hạnh phúc hơn cho cả mẹ và bé.