Nguyên nhân gây tắc tia sữa và cách xử lý hiệu quả giúp mẹ giảm đau nhanh chóng
Tắc tia sữa là một trong những vấn đề phổ biến mà nhiều mẹ sau sinh gặp phải. Tình trạng này không chỉ gây đau nhức, căng cứng bầu ngực mà còn có thể dẫn đến viêm tuyến vú hoặc áp xe nếu không được xử lý kịp thời. Hiểu rõ nguyên nhân và biết cách xử lý đúng sẽ giúp mẹ nhanh chóng thông tia sữa, duy trì nguồn sữa dồi dào cho bé bú. Trong bài viết này, Vân Anh sẽ chia sẻ chi tiết về nguyên nhân, dấu hiệu và các phương pháp thông tia sữa hiệu quả để mẹ áp dụng ngay tại nhà.
1. Nguyên nhân gây tắc tia sữa mà mẹ cần biết
Tắc tia sữa xảy ra khi sữa mẹ bị ứ đọng trong tuyến sữa và không thể chảy ra ngoài một cách bình thường. Nguyên nhân chủ yếu có thể đến từ việc bé bú chưa hiệu quả, chế độ ăn uống chưa hợp lý hoặc những tác động bên ngoài ảnh hưởng đến tuyến sữa. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:
Bé bú không hết hoặc bú ít: Khi sữa mẹ được sản xuất liên tục nhưng bé bú không hết hoặc bú ít, lượng sữa dư thừa không được giải phóng hết sẽ tích tụ trong bầu ngực và gây tắc nghẽn. Điều này thường xảy ra khi bé ngậm bắt vú sai cách, bú không hiệu quả hoặc mẹ cho bé bú không đúng khớp ngậm, làm giảm lực hút sữa.
Chế độ ăn uống thiếu khoa học: Việc mẹ ăn quá nhiều thực phẩm dầu mỡ, cay nóng hoặc uống ít nước sẽ làm cho sữa đặc hơn, khó lưu thông và dễ bị tắc nghẽn trong ống dẫn sữa. Đặc biệt, mẹ cần chú ý bổ sung đủ nước và các thực phẩm giúp lợi sữa để hạn chế tình trạng này.
Căng thẳng, mệt mỏi: Tinh thần của mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tiết sữa. Nếu mẹ thường xuyên lo lắng, căng thẳng, cơ thể sẽ tiết ít hormone oxytocin – loại hormone đóng vai trò quan trọng trong việc giải phóng sữa. Điều này khiến sữa chảy ra khó hơn và dễ bị tắc.
Không vắt sữa thừa sau khi bé bú: Nếu bé không bú hết sữa mà mẹ không vắt bỏ phần sữa còn dư, sữa cũ sẽ tích tụ trong ống dẫn sữa, tạo thành các cục sữa đông gây tắc tia sữa. Đây là nguyên nhân phổ biến khiến nhiều mẹ gặp phải tình trạng này.
Mặc áo ngực quá chật hoặc tư thế ngủ sai: Áp lực từ áo ngực chật hoặc tư thế ngủ đè lên bầu ngực trong thời gian dài có thể làm cản trở dòng chảy của sữa, khiến sữa bị dồn ứ và gây tắc tia sữa.
2. Dấu hiệu nhận biết mẹ đang bị tắc tia sữa
Mẹ có thể phát hiện sớm tình trạng tắc tia sữa thông qua những dấu hiệu sau:
Ngực căng cứng, đau nhức: Mẹ cảm thấy bầu ngực căng cứng, đau nhức, đặc biệt là khi chạm vào sẽ thấy các cục cứng xuất hiện bên trong. Cảm giác đau có thể lan ra cả vùng dưới cánh tay và làm mẹ khó chịu, mệt mỏi.
Sữa chảy ít hoặc không chảy ra được: Khi bị tắc tia sữa, lượng sữa tiết ra sẽ giảm rõ rệt hoặc thậm chí không chảy ra dù bé bú mạnh hay mẹ hút sữa bằng máy.
Đầu ti có thể bị sưng đỏ, nóng rát: Một số trường hợp tắc sữa nghiêm trọng có thể khiến đầu ti sưng đỏ, nóng và đau rát.
Mẹ có thể bị sốt, mệt mỏi: Nếu không xử lý kịp thời, tình trạng tắc tia sữa có thể dẫn đến viêm tuyến vú hoặc áp xe vú, gây sốt cao, cơ thể suy nhược, ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ và bé.
3. Cách thông tia sữa nhanh chóng và an toàn
Tắc tia sữa có thể xử lý nhanh chóng nếu mẹ áp dụng đúng phương pháp. Dưới đây là những cách thông tia sữa hiệu quả mà mẹ có thể thực hiện ngay tại nhà.
Cho bé bú đúng cách và thường xuyên: Cách tốt nhất để thông tia sữa là cho bé bú đều đặn và đúng tư thế. Mẹ nên đảm bảo bé ngậm đúng khớp ngậm, giúp sữa chảy ra dễ dàng hơn. Khi bé bú, lực hút tự nhiên sẽ kích thích tuyến sữa hoạt động tốt hơn, từ đó làm tan cục sữa bị tắc. Nếu bé bú không hết, mẹ cần dùng máy hút sữa để vắt bỏ phần sữa còn dư, tránh tình trạng ứ đọng.
Massage bầu ngực để hỗ trợ thông tia sữa: Massage đúng cách sẽ giúp kích thích tuyến sữa hoạt động, giảm cục sữa đông và giúp sữa lưu thông dễ dàng hơn. Mẹ có thể dùng tay xoa nhẹ bầu ngực theo vòng tròn từ ngoài vào trong, đặc biệt chú ý những vùng có cục cứng. Ngoài ra, dùng ngón tay day nhẹ quanh đầu ti cũng giúp tia sữa thông nhanh hơn.
Chườm ấm để kích thích dòng sữa: Mẹ có thể dùng khăn ấm hoặc túi chườm ấm đặt lên bầu ngực trong khoảng 10 - 15 phút trước khi cho bé bú hoặc hút sữa. Hơi ấm sẽ giúp làm giãn nở ống dẫn sữa, làm tan cục sữa đông và giúp sữa chảy ra dễ dàng hơn.
Dùng máy hút sữa đúng cách: Nếu bé không bú hiệu quả, mẹ có thể sử dụng máy hút sữa để hỗ trợ. Hãy bắt đầu với chế độ massage trước, sau đó tăng dần lực hút để giúp tia sữa được thông suốt.
Sử dụng một số mẹo dân gian để hỗ trợ: Một số mẹo dân gian như dùng lá bắp cải lạnh đắp lên ngực, hơ nóng lá mít hoặc lá đinh lăng và chườm lên vùng bị tắc cũng giúp giảm sưng viêm, hỗ trợ thông tia sữa nhanh chóng.
4. Cách phòng tránh tắc tia sữa để nuôi con nhẹ nhàng hơn
Tắc tia sữa có thể phòng tránh nếu mẹ áp dụng chế độ chăm sóc bầu ngực hợp lý. Dưới đây là một số mẹo giúp mẹ hạn chế tình trạng này:
Cho bé bú đúng cách và bú thường xuyên để sữa không bị ứ đọng trong tuyến sữa.
Hút hoặc vắt sữa thừa sau mỗi cữ bú để đảm bảo bầu ngực luôn thông thoáng.
Uống đủ nước và ăn các thực phẩm giúp sữa loãng hơn như đu đủ, rau ngót, hạt chia, yến mạch...
Giữ tinh thần thoải mái, hạn chế căng thẳng vì stress có thể làm giảm tiết sữa.
Mặc áo ngực vừa vặn, tránh áo bó chặt để không gây áp lực lên tuyến sữa.
5. Kết luận
Tắc tia sữa là tình trạng phổ biến nhưng có thể xử lý hiệu quả nếu mẹ biết cách chăm sóc và áp dụng các phương pháp phù hợp. Việc duy trì thói quen cho bé bú đúng cách, massage bầu ngực, chườm ấm và đảm bảo chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp mẹ hạn chế tình trạng này, duy trì nguồn sữa dồi dào cho bé bú. Nếu mẹ đang gặp khó khăn với tình trạng tắc tia sữa, hãy thử ngay những phương pháp trên để sớm cải thiện nhé!